بازشناسی مبانی فکری انجمن حجتیه / 3

وبلاگ خودجوش بازشناسی مبانی فکری انجمن حجتیه / 3  http://www.edalatkhahi.ir/000377.shtml

متاسفانه در ماههای اخیر جریاناتی با تفکر انجمن حجتیه در کشور رونق گرفته و عده ای بی سواد و غافل را به نام دین و امام زمان ارواحنا فداه  دور خود جمع نموده اند. گرچه این عده مدعی اند که هیچ نسبتی با انجمن حجتیه ندارند لیکن کمی آشنایی با انجمن حجتیه می تواند ماهیت این جریانات را روشن نماید. بدین منظور مقاله مبسوط زیر که سه سال پیش نگاشته شده و در تعدادی پایگاههای اینترنتی منتشر گردید را مجددا منعکس می نماییم.

دیدگاه انجمن نسبت به ولایت فقیه همانگونه که در بحث قبل طرح گردید انجمن در مبانی اولیه و بویژه قبل از وقوع انقلاب اسلامی ایران هرگز معتقد به تشکیل حکومت اسلامی نبوده است لیکن موضع آن پس از انقلاب کمی نرمتر گشته گرچه حقیقت آن بواسطه روحیه نفاق با انقلاب چندان روشن نیست. انجمن مدعی آنست که به ولایت فقیه معتقد می باشد و در این راستا استناداتی را نیز آورده است لیکن با  بررسی های صورت گرفته ولایت فقیه انجمن از جهات مختلف با آنچه که حضرت امام خمینی (ره) تبیین می نمایند متفاوت است. ولایت فقیه مورد تایید انجمن  در حقیقت همان ولایت عامه مراجع است. یعنی اعلم ترین فقها  در عین اینکه همه مراجع ولایت دارند ایشان هم ولایت دارد. به عبارت دیگر مشروعیت رهبری فقط از کانال بقیه مراجع است. در نگاه آنان تزاحم بین نظر مراجع و رهبری به بحث تقلید و تکلیف بر می گردد. رهبری و پیروی از آن فقط در محدوده تبعیت از مراجع و تقلید از آنها محدود شده است.  در حالی که در ولایت فقیه تبیین شده توسط حضرت امام خمینی(ره) ولایت فقیه ناقض ولایت مراجع می باشد و در موارد اختلافی نظر ولی فقیه اولی بر نظر مراجع می باشد. در دیدگاه انجمن مرجع برای غسل، نماز ، و وضو و... است نه برای جهاد و امر به معروف و حکومت و...  و رهبری برای اینهاست لذاست که تعارضی هم با هم ندارند (ریشه این نگاه در نگاه جدایی دین از سیاست است) (28)  حال آنکه در دیدگاه حضرت امام خمینی(ره) اصولا از شرایط مرجع داشتن بینش سیاسی و اجتماعی است و اصولا مرجع برای همه اینهاست و رای ولی فقیه در این حوزه ها ناقض رای مراجع است. ولایت فقیه مورد تاکید انجمن بیشتر از آنکه ولی و حاکم جامعه اسلامی باشد ناظر بر اجرای احکام دینی است. یعنی بایستی در قبال حکومت ببیند کجا خطاست، جلوی آن را بگیرد.  این دیدگاه متاثر از نظر مرجع انجمن، آیت ا... خوئی است که ولی فقیه را مذکِر می داند. در این دیدگاه دیگر چندان سخن از اختیارات ولی فقیه به میان نمی آید. این دیدگاه نیز با معنی ولایت در اندیشه حضرت امام خمینی(ره) متفاوت است. انجمن هر گاه سخن از ولایت فقیه به میان آورده بسرعت آن را به ولایت عامه مراجع سوق داده است. به عنوان مثال انجمن در اوایل انقلاب در بیانیه به اعتقاد خود به ولایت فقیه تاکید کرد و مخاطبین رجوع به جزوه بسوی نور می دهد اما با رجوع به جزوه فوق  و تحلیل آن مشخص می گردد که منظور از ولایت فقیه مورد تاکید انجمن همان ولایت عامه مراجع می باشد. در این جزوه چنین طرح می شود که : تفویض اختیار آن است که رهبر معصوم بخشی از اختیارات خویش را واگذار می کند و اداره قسمتی از کستره فعالیت خویش را به دیگران می سپارد...(29) اما بلافاصله گفته می شود که :  و در این هنگام امام (علیه السلام ) رهبری مردم را به فقهای خود نگهدار و با ایمان سپرده زمام امور شیعه را در غیبت خویش بدست با کفایت ایشان دادند. (30و31) انجمن چندان به دامنه اختیارات ولی فقیه اشاره ای ندارد. حتی در متن بالا آن را بخشی از اختیارات امام زمان(ارواحنا فداه ) می شمارد که با نظر امام خمینی (ره) مغایر است. امام خمینی در کتاب ولایت فقیه می فرمایند : " ولایت فقیه همان اختیارات رسول اکرم(صلوات ا... علیه) را دارد." شهید بهشتی در نقد اینگونه نگاه به  ولایت فقیه می فرماید : حتی می نشینیم مسائل زمامداری و حکومت را می خواهیم با فرمولهای مربوط به مرجعیت معمولی حل کنیم و این محال است.محال چون فرمولهای مرجعیت کافی نیست... (32) این گونه نگاه انجمن به ولایت فقیه را می توان در پیشنهادهای ایشان برای قانون اساسی نیز یافت. در این پیشنهادها فقهای شورای نگهبان را مراجع تعیین می کنند و فرماندهی کل قوا با رئیس جمهور است  و رهبری عملا یک دکور و شئ زینتی است. بخش فوق را با نظر امام خمینی (ره) پیرامون ولی فقیه پایان می دهیم : اگر فرد لایقی که دارای این دو خصلت (علم به قانون و عدالت) باشد به پا خواست و تشکیل حکومت داد، همان ولایتی را که حضرت رسول اکرم (ص) در امر اداره جامعه داشت دارا می باشد؛ و بر همه مردم لازم است که از او اطاعت کنند. این توهم که اختیارات حکومتی رسول اکرم (ص) بیشتر از حضرت امیر (ع) بود، یا اختیارات حکومتی حضرت امیر(ع) بیش از فقیه است باطل و غلط است. البته فضائل حضرت رسول اکرم (ص) بیش از همه عالم است؛ و بعد از ایشان فضائل حضرت امیر (ع) از همه بیشتر است؛ لکن زیادی فضائل معنوی اختیارات حکومتی را افزایش نمی دهد. همان اختیارات و ولایتی که حضرت رسول و دیگر ائمه ، صلوات ا... علیهم در تدارک و بسیج سپاه داشتند ، تعیین ولات و استانداران، گرفتن مالیات و صرف آن در مصالح مسلمانان داشتند، خداوند همان اختیارات را برای حکومت فعلی قرار داده است؛ منتها شخص معینی نیست روی عنوان " عالم عادل"  است. وقتی می گوییم ولایتی را که رسول اکرم (ص) و ائمه (صلوات ا... علیهم) داشتند ، بعد از غیبت، فقیه عادل دارد؛ برای هیچ کس این توهم نباید پیدا شود که مقام فقها همان مقام ائمه (علیهم السلام) و رسول اکرم(صلوات ا... علیه) است. زیرا اینجا صحبت از مقام نیست، بلکه صحبت از وظیفه است. ولایت یعنی حکومت و اداره کشور و اجرای قوانین شرع مقدس، یک وظیفه سنگین و مهم است؛ نه اینکه برای کسی شان و مقام غیر عادی بوجود بیاورد و او را از حد انسان عادی بالاتر ببرد. به عبارت دیگر، "ولایت" مورد بحث، یعنی حکومت و اجرا و اداره، بر خلاف تصوری که خیلی از افراد دارند، امتیاز نیست بلکه وظیفه ای خطیر است... ... مثلا یکی از اموری که فقیه متصدی ولایت آن است اجرای "حدود" است. آیا در اجرای حدود بین رسول اکرم(ص) و امام و فقیه امتیازی است؟ یا چون رتبه فقیه پائین تر است باید کمتر بزند؟...(33) انجمن و اقتصاد از آنجا که انجمن قبل از انقلاب تشکیلات گسترده ای داشته و برای اداره آن نیازمند مخارج سنگینی بوده لذا در تامین منابع مالی خمد هیچ حد و مرزی را نمی شناخته اند. بنابر ادعای آقای عماد الدین باقی در کتاب در شناخت حزب قاعدین زمان  در راس انجمن بعضا جمعی از سرمایه داران و تجار بزرگ بوده اند و منظور ایشان آندسته از سرمایه داران و تجاری است که خارج از چهارچوب اسلامی و دینی به جمع آوری ثروت مشغولند. طبیعی است که در چنین تشکیلاتی اهداف نیز در خدمت خواست سرمایه داران قرار میگیرد. از سوی دیگر انجمن در تامین منابع مالی خود متمسک به سرمایه داران وابسته به دربار از جمله خیامی(سهامدار شرکت ایران ناسیونال ) و... گردیده است و در چنین فضایی انتظار مبارزه و مخالفت با شاه غیرطبیعی به نظر می رسد. مسئله مهمتر اینکه در جامعه ای که کوخ نشینان بسیاری وجود داشت انجمنی ها به بهانه ی اینکه در این مکانها مجالس امام زمان (ارواحنا فداه) تشکیل می شود و یا اینکه خداوند حس زیبایی دوستی و راحتی را در نهاد و فطرت انسان گذارده است در ساختمانهای و بزرگ و تجملاتی می زیسته اند. معنی این حرکت در حقیقت منحصر کردن حضرت ولی عصر(ارواحنا فداه) به قشر مرفه می باشد. به عبارت دیگر فاصله میان محرومین کوخ نشین ومجالس امام زمان(ارواحنا فداه) اجازه حضور به آنها را نمی دهد. (34)  نکته جالب رغبت سرمایه داران و بازاریان به این امر بود. چرا که گمان می شد با پرداخت وجوهات شرعی تکلیف از دوشمان برداشته می شود و  آرامش اخروی تامین می گردد. (35) اقتصاد مورد نظر انجمن از جهات متعدد مورد نقد است لیکن بواسطه تخصصی بودن بحث نمی توان وارد آن شد. اما برخی شواهد من جمله مقابله با برخی اقدامات پس انقلاب که نفع آن به عموم مردم می رسیده و یا برچسب زدن به برخی از علما که اقدام به تبیین مواضع اقتصادی اسلام می نموده اند نشان از اختلافات میان دیدگاههای اقتصادی آنان می باشد. (36) دین عوامانه از جمله ایرادات تئوریک به انجمن ترویج نگاه عوامانه نسبت به دین است. یعنی دنبال دادن تحلیلی عوامانه از دین بوده و سعی می کردند برای سوالات از برخی مسائل دینی توجیهات عوامانه بیاورند. به عبارت دیگر می کوشیدند  میان تقاضا و خواسته ها و تمایلات خودشان با مسائل دین جمع کنند و به دین داری که مورد قبولشان است برسند. نمود این عمل در درست کردن توجیهات عوامانه برای برخی فتاوا من جمله دو برابر بودن ارث مرد و یا فلسفه درست کردن برای برخی اعمال من جمله حج بوده است. حتی گفته می شود که برخی بازاریان تفسیر قرآن و یا فلسفه احکام می گفته اند. البته بدیهی است تفسیر قرآن و احادیث کار متخصصان و دین شناسان است و همانگونه که جلوی انجام این کار از سوی روشنفکران گرفته شده و خواهد شد، (37) هر قشر دیگری نیز که متخصص در این امر نیست نیز چنین است. البته این به معنی انحصاری کردن دین نمی باشد صحبت از وجود یک حقیقت حاکم بر قرآن و روایات است که تحلیلی هر کسی به معنای صحت آن نیست. یکی دیگر از نشانه های این امر استناد بیش از حد انجمن به خواب و جایگزینی ادله عقلی با نقل خواب است. نوشته های انجمن سرتاسر پر از نقل خواب و کرامات می باشد.  معمول بوده که انجمن برای اثبات حقانیات و صحت اعمال خود مستند به خواب می شده است. البته بدیهی است که ما معتقد به کرامات و خواب هستیم اما سخن در جایگزینی آن به جای ادله عقلی است. حذف ادله عقلی و جایگزینی آن با خواب قدرت تفکر و تعقل را گرفته و در نهایت انسانهایی را به بار می آورد که ایمان منهای معرفت دارند.  منابع : 1)       به و دافعه -  شهید مطهری 2)       قیام و انقلاب مهدی – شهید مطهری 3)       ده گفتار – شهید مطهری 4)       حسین عقل سرخ – حسن رحیم پور ازغدی 5)       صحیفه نور – مجموعه بیانات امام خمینی (ره) ولایت فقیه - امام خمینی(ره) 6)       منشور روحانیت - حضرت امام خمینی (ره) 7)       در شناخت حزب قاعدین زمان -  عماد الدین باقی 8)       روزنامه کیهان 6/2/82  مصاحبه با عباس سلیمی نمین 9)       شصت سال فراز و نشیب – سلسله مقالات سایت خبری بازتاب - فتاح غلامی 10)    جریانها و سازمانهای مذهبی- سیاسی ایران - رسول جعفریان 11)    ماهنامه سوره – دوره جدید شماره 3 – مصاحبه با سید عباس نبوی پاورقی 1. حسین (ع) ، عقل سرخ – حسن رحیم پور ازغدی 2. منشور روحانیت – پیام حضرت امام خمینی (ره) به روحانیون 3/12/67 3. متن کامل اساسنامه انجمن به شرح زیر است : مقدمه: به منظور فعالیت‌های علمی و آموزشی و خدمات مفید اجتماعی، با الهام از تعالیم عالیه اسلام و مذهب شیعه جعفری برای پرورش استعداد و تربیت انسان‌های لایق و کاردان و مقید به تقوی و ایمان و اصلاح جهات مادی و معنوی جامعه، مؤسسه‌ای به نام (انجمن خیریه حجتیه مهدویه) به قصد صد در صد غیرانتفاعی به شرح زیر تأسیس می‌شود. فصل یکم: اسم، موضوع، هدف، مرکز و مدت و دارایی ماده اول: اسم مؤسسه (انجمن خیریه حجتیه مهدویه ) است که این اساسنامه به اختصار انجمن نامیده می‌شود. ماده دوم: موضوع و هدف: منظور از تشکیل انجمن، اجرای اموری است که ذیلا شرح داده می‌شود: تبلیغ دین اسلام و مذهب جعفری و دفاع علمی از آن با رعایت مقتضیات زمان به روش‌های مختلف زیر: 1ـ تشکیل کنفرانس‌ها و سمینارهای علمی و دینی در نقاط مختلف کشور با رعایت مقررات عمومی 2ـ چاپ و پخش جزوات و نشریه‌های علمی و دینی با رعایت قوانین مطبوعاتی کشور 3ـ تأسیس کلا‌سهای تعلیم و تدریس اخلاقی و معارف اسلامی با رعایت مقررات عمومی 4ـ ایجاد کتابخانه و قرائت‌خانه و اماکن ورزشی با رعایت قوانین مربوطه 5ـ انجام امور خیریه عمومی و مساعدت فرهنگی مؤسسات اسلامی و اخذ تماس با مجامع مشابه بین‌المللی با نظر مقامات ذی‌صلاحیت 6ـ تدارک جلسات آموزشی به منظور تربیت افراد برای مناظرات و مباحثات علمی، ادبی و مذهبی در محافل اسلامی با رعایت مقررات 7ـ تأسیس هر نوع مؤسسه فرهنگی نظیر دبستان، دبیرستان، مدارس عالیه و پرورشگاه با رعایت قوانین 8ـ ایجاد هر نوع مراکز درمانی نظیر بیمارستان و درمانگاه با رعایت مقررات وزارت بهداری 9ـ تبصره تبصره 1ـ موضوع و هدف انجمن، ثابت و تا زمان ظهور حضرت بقیه‌الله امام زمان «ارواحنا فداه» لایتغیر خواهد بود اما برنامه‌های آن با توجه به شرایط زمان و نیاز جامعه، می‌تواند بر اساس حفظ هدف ملی و رعایت مقررات این اساسنامه تغییر و یا تعمیم شود. تبصره 2ـ انجمن به هیچ‌وجه در امور سیاسی مداخله نخواهد داشت و نیز مسؤولیت هرنوع دخالتی را که در زمینه‌های سیاسی از طرف افراد منتسب به انجمن صورت گیرد، بر عهده نخواهد داشت. ماده 3ـ مراکز انجمن در تهران است و صندوق پستی شماره… برای مکاتبات آن در اختیار می‌باشد. در صورت اقتضا هیأت مؤسس می‌تواند با نظر مقامات ذی‌صلاحیت، نماینده گروه یا شعب انجمن را در تهران یا دیگر نقاط، اعم از داخل یا خارج کشور دایر نماید و افراد نیکوکار را به نمایندگی انجمن برای اجرای اهداف اساسنامه به خدمت دعوت کند. 4. استفتاء اول در سال 1390 ه.ق انجام شده و نظر دوم حضرت امام خمینی (ره)  مربوط به دوران تبعید ایشان  در نجف می باشد که در پاسخ به نامه یکی از علماء بیان فرموده اند. 5. سلسله مقالات سایت خبری بازتاب – فتاح غلامی 6. در شناخت حزب قاعدین زمان-  عماد الدین باقی  ص 81 به نقل از سخنان حجت الاسلام طبسی تولیت آستان قدس رضوی. 7. در شناخت حزب قاعدین زمان – عماد الدین باقی بخش اسناد ص 332 8. متن کامل این سخنرانی در انتهای کتاب در شناخت حزب قاعدین عماد الدین باقی منتشر شده است. البته حدس قریب به یقین این سخنرانی پس از انقلاب ایراد شده است که اگر این ادعا درست باشد کارنامه انجمن بسیار تاریک خواهد بود. 9. در شناخت حزب قاعدین زمان – عماد الدین باقی ص 58 و59 به نقل از مصاحبه حجت الاسلام خوئینی ها با روزنامه کیهان 17/4/1361 10. مصاحبه عباس سلیمی نمین با روزنامه کیهان 6/2/82 11. سلسله مقالات سایت خبری بازتاب مصاحبه با روزنامه اطلاعات 6/11/60 12. صحیفه نور جلد 18 ص 36 و 37 13. در شناخت حزب قاعدین زمان – عماد الدین باقی  ص 131  آخرین سفیر الهی و حکومت جهانی او – انتشارات هیئت اهل بیت قزوین 14. همان ص 139 15. قیام و انقلاب مهدی – شهید مطهری ص 61 تا 68 (متن حاضر در مقاله خلاصه نوشته فوق است.) 16. پیام حضرت امام خمینی(ره) درسالروز کشتار خونین مکه مکرمه و قبول قطعنامه 17. شناخت حزب قاعدین زمان – عماد الدین باقی  ص 33 روزنامه جمهوری اسلامی 29/3/62 18. در شناخت حزب قاعدین زمان – عماد الدین باقی  ص 79 وظیفه مردم در  غیبت امام زمان (عجل ا... تعالی فرجه) – حاج میرزا محمد تقی اصفهانی -  ص62 19. ولایت فقیه – حضرت امام خمینی(ره) ص 147 20. صحیفه نور – جلد 15 ص 53 21. ده گفتار – شهید مطهری -  اصل اجتهاد در اسلام ص 115-110 22. ولایت فقیه – حضرت امام خمینی (ره) - ص 71و72 23. ولایت فقیه – حضرت امام خمینی(ره) – ص 22 24. سخنرانی شیخ محمود حلبی – پاورقی 8 25. ولایت فقیه – حضرت امام خمینی (ره) - ص 37 26. همان ص38 27. همان ص 50 28. در شناخت حزب قاعدین زمان عماد الدین باقی ص109   به نقل از  سخنرانی شهید هاشمی نژاد نشریه خراسان 20/8/1360( نقل به مضمون) 29. در شناخت حزب قاعدین زمان عماد الدین باقی ص 111 به نقل از جزوه بسوی نور متعلق به انجمن 30. همان 31. مثالهای دیگری را می توان در کتاب در شناحت حزب قاعدین یافت.  از جمله مهمترین مثالها بیانیه پایان فعالیتهای انجمن است که باز هم ولایت فقیه را به تبعیت از مراجع محدود می نماید. 32. در شناخت حزب قاعدین زمان عماد الدین باقی ص 113 به نقل از عروه الوثقی ش85 ص39 33. ولایت فقیه – حضرت امام خمینی (ره)  ص 51و52 34. در شناخت حزب قاعدین زمان – عماد الدین باقی 259-265 35. ماهنامه سوره دوره جدید شماره 3  ص 31-34 مصاحبه با سید عباس نبوی 36. در شناخت حزب قاعدین زمان – عماد الدین باقی 259-265 37. در شناخت حزب قاعدین زمان – عماد الدین باقی 259-265